Το επερχόμενο Χάος
Μέρος 1ο
*του John Paul*
Αν τυχαία δεν το γνωρίζετε, ο τίτλος είναι μια αναφορά στο διαχρονικό, εκπληκτικό δοκίμιο “The Coming Anarchy” του Robert Kaplan.
Η δημοκρατία είναι ένα ευμετάβλητο και εύθραυστο θηρίο στις ιδιοτροπίες του πληθυσμού και οι άνθρωποι υπό την απειλή της φτώχειας θα ανταλλάξουν τη δημοκρατία, με ό,τι κι αν χαρακτηρίσει ο αντίπαλος ως δημοκρατία, είτε αυτό είναι αυτοκρατορία, είτε "προοδευτισμός" (κομμουνισμός με άλλα μέσα). Το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου στερείται της βασικής γνωστικής ικανότητας να θυσιάσει ανέσεις για να διατηρήσει την ελευθερία. Λιγότερη ακόμη και η προνοητικότητα για να σκεφτούν μερικές εβδομάδες μπροστά, πόσο μάλλον τα αποτελέσματα δεύτερης, τρίτης τάξης και πέρα. Οι πεινασμένοι όμως; Θα δώσουν δύναμη σε όποιον τους ταΐσει κενές υποσχέσεις, γιατί όταν πεινάς, δεν είσαι λογικός. Η δημοκρατία συχνά πεθαίνει όχι από ιδεολογία, αλλά από άδεια στομάχια.
Οι λέξεις “αδύνατο να συμβεί” μάλλον πέρασαν από το μυαλό σας και ίσως και να ειπώθηκαν. Το ίδιο συνέβη και άλλες φορές στην ιστορία. Για να καταλάβετε πού το πηγαίνω, χρειαζόμαστε πρώτα μερικά σημεία.
Λίγοι άνθρωποι καταλαβαίνουν την πολυπλοκότητα έξω από τη σφαίρα της θεωρίας, η πολυπλοκότητα συχνά υποβιβάζεται σε ακαδημαϊκή ενασχόληση, έτσι μέρος των προσπαθειών αυτής της δημοσίευσης ήταν να κάνει σιγά σιγά τους ανθρώπους πιο παρατηρητικούς για το πώς λειτουργούν τα πολύπλοκα συστήματα. Ακόμα κι αν δεν το ξέρατε, υποσυνείδητα τώρα δίνετε περισσότερη προσοχή στην πολυπλοκότητα του συστήματος, παρά σε μεμονωμένα γεγονότα. Σε αυτό το σημείο, πολλοί από τους αναγνώστες κατανοούν πώς ορισμένα γεγονότα μπορούν να έχουν δυσανάλογη επίδραση στο σύστημα.
Όπως στη φύση, όπου η απώλεια συγκεκριμένων ειδών εντόμων μπορεί να οδηγήσει στην κατάρρευση ενός (μικρού) οικοσυστήματος, φαινόμενο που ονομάζεται καταρράκτης συνεξάλειψης, το παγκοσμιοποιημένο σύστημά μας μοιάζει με φυσικά δίκτυα σε απλοϊκό επίπεδο.
Ένα από τα γεγονότα που είχαν δυσανάλογη επίδραση σε ολόκληρο τον πλανήτη ήταν η απαγόρευση της Κίνας στις εξαγωγές φωσφορικών αλάτων, ένα από τα πιο χρησιμοποιούμενα λιπάσματα στον πλανήτη, που επιδεινώθηκε από έναν παρόμοιο φόβο από τη Ρωσία, η οποία επίσης απαγόρευσε μεγάλες εξαγωγές λιπασμάτων πέρυσι και συνέχισε να απαντά στις δυτικές γεωπολιτικές κινήσεις επεκτείνοντας την εν λόγω απαγόρευση.
Οι κυβερνήσεις είναι συχνά αντιδραστικές, όχι προληπτικές, δεν είναι ικανές να επιχειρήσουν οποιαδήποτε μορφή πρόβλεψης, μόνο κακό σχεδιασμό με λανθασμένα μοντέλα από μικρούς οργανισμούς και αιμομικτικές σχέσεις με δεξαμενές σκέψης και άλλους οργανισμούς που μας οδήγησαν στην τρέχουσα δύσκολη θέση μας. Όπου οι κυβερνήσεις, στα δίχτυα των επιχειρήσεων, επιχειρούν να επισπεύσουν την απαγόρευση της χρήσης λιπασμάτων. Η καναδική κυβέρνηση το προωθεί αυτό εδώ και μήνες και η ολλανδική κυβέρνηση έσπευσε να θεσπίσει παρόμοια νομοθεσία και έλαβε μια κατάλληλη απάντηση σε αντάλλαγμα. Λαϊκή Εξέγερση.
Όπως κάλυψα πρόσφατα σε αρκετά άρθρα, πολλές κυβερνήσεις που ακολουθούσαν τις πολιτικές των Πρασίνων και τις απαιτήσεις της ESG, τις οποίες θα αποφύγω να σχολιάσω εδώ, βρέθηκαν σε αυξανόμενες οικονομικές δυσκολίες ή σε πλήρη κατάρρευση (βλέπε Σρι Λάνκα). Σε διάστημα 3 εβδομάδων, φτάσαμε από μερικές διαμαρτυρίες σε σχεδόν 2 ντουζίνες.
Η Κίνα αντιμετωπίζει τραπεζικές καταστροφές εδώ και εβδομάδες και πολεμά την κατάρρευση της αγοράς ακινήτων της για μήνες (είναι η κινητήρια δύναμη της “ψεύτικης” οικονομίας της Κίνας και πολλοί από τη Δύση έχουν επενδύσει πολλά σε αυτήν). Η Ευρώπη αντιμετωπίζει τώρα ενεργειακή έλλειψη, διακοπές ρεύματος και την απειλή ενός δύσκολου χειμώνα και αυτό δεν πρέπει να είναι είδηση.
Σε πολλά από τα πιο αναλυτικά μου άρθρα, προέβλεψα γεγονότα που θα γίνουν τώρα, είπα ότι η Ευρώπη θα βιώσει δελτίο στην ενέργεια και πιθανώς στα τρόφιμα και αυτό συνέβη, υπάρχει ήδη μεγάλη έλλειψη μαγειρικού λαδιού σε πολλές χώρες και ο πληθωρισμός τρέχει αμείωτος. Η Ρωσία διέκοψε εντελώς τις ροές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη για “προγραμματισμένη συντήρηση”, την οποία η ΕΕ βλέπει ως απειλή να μην επιστρέψουν ποτέ. Στην πραγματικότητα, εδώ, είναι ένα σημείο αναφοράς για το ακόλουθο επιχείρημά μου.
Τα γεγονότα των τελευταίων 4 εβδομάδων εδραίωσαν αυτό που πιθανότατα θα συμβεί τους επόμενους 6 έως 10 μήνες. Βραχυπρόθεσμα, πολλοί Ευρωπαίοι θα έρθουν αντιμέτωποι με πολλές κακουχίες, διακοπές ρεύματος, μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας (σημασιολογία για τον περιορισμό της ενέργειας), η βιομηχανία θα επηρεαστεί ξανά, η Yara, ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς λιπασμάτων της Ευρώπης, πιθανότατα θα μειώσει την παραγωγή (και πάλι) λόγω της μειωμένης προσφοράς φυσικού αερίου και των τιμών. Η απλή εκτέλεση του δελτίου, που συνήθως απευθύνεται σε μεγάλους καταναλωτές (βιομηχανία) θα έχει μεγάλο αντίκτυπο στη μεταποίηση, επηρεάζοντας τόσο την προσφορά όσο και άλλα τμήματα του ίδιου του κλάδου. Ο περιορισμός της ενέργειας είναι ένα άλλο μεγάλο μέρος του γιατί τα προβλήματα στην Κίνα πέρυσι οδήγησαν σε έναν καταρράκτη γεγονότων που επηρέασαν την παγκόσμια βιομηχανία μήνες αργότερα.
Νωρίτερα φέτος, στα μεγαλύτερα άρθρα μου, προειδοποίησα ότι η μη γραμμική δυναμική και οι τάσεις τότε θα δημιουργούσαν ένα τεράστιο πρόβλημα λιμού στη ΜΑΒΑ (Μέση Ανατολή Βόρεια Αφρική) και αυτό το σημείο επιβεβαιώθηκε αργότερα από ανάλυση και δεδομένα του ΟΗΕ και αμέσως μετά ακόμη και αρχηγοί κρατών όπως ο Μακρόν προειδοποίησαν για αυτήν την ανησυχητική τάση. Τώρα περιμένουν τουλάχιστον 20 εκατομμύρια μετανάστες μόνο τους επόμενους μήνες λόγω των καταστροφικών πολιτικών, των ζημιών από τα lockdown και των παγκόσμιων ενεργειακών δεινών.
Υπό κανονικές συνθήκες, η Ευρώπη μετά βίας θα μπορούσε να αντιμετωπίσει, να φιλοξενήσει και να αντέξει οικονομικά 5 εκατομμύρια μετανάστες, αλλά υπό την τρέχουσα συστημική πίεση, η Ευρώπη δεν θα μπορούσε να αντιμετωπίσει 5, πόσο μάλλον 20 εκατομμύρια μετανάστες που λιμοκτονούν. Αλλά τα 20 εκατομμύρια είναι μια αρκετά συντηρητική εκτίμηση, ο αριθμός θα μπορούσε να φτάσει τα 50 εκατομμύρια. Η Ευρώπη θα μπορούσε να πέσει σε απόλυτο χάος ή να γίνει όμηρος των χωρών που συνορεύουν με τη ΜΑΒΑ, καθώς και αυτές θα αντιμετωπίσουν έλλειψη πόρων και θα απαιτήσουν αστρονομικές πληρωμές με πολλές μορφές για να μην αφήσουν τις ορδές να εισέλθουν στην Ευρώπη. Αυτό θα γίνει ένα παγκόσμιο πολιτικό ζήτημα και είναι μια ηπειρωτική απειλή, δεδομένων των τρεχουσών ιολογικών συνθηκών…
Υπάρχει τώρα ένα σημείο συζήτησης μεταξύ των μέσων ενημέρωσης και ορισμένων πολιτικών θεσμών ότι “η δημοκρατία δέχεται επίθεση”, ακριβώς λόγω όλων όσων περιέγραψα προηγουμένως και στην πρώτη παράγραφο αυτού του κειμένου. Η δημοκρατία διαρκεί μόνο όσο μπορεί να αντέξει οικονομικά και να έχει επαρκή ενεργειακό εφοδιασμό και καθώς οι διαταραχές αυξάνονται σε ένταση και ποσότητα, οι δημοκρατίες θα λυγίσουν κάτω από το δικό τους γραφειοκρατικό βάρος. Αντιμέτωπη με την πραγματικότητα ενός πληθυσμού χωρίς φαγητό, με λίγα χρήματα, που δεν θα κουμαντάρεται εύκολα, η ΕΕ ανακαλεί τώρα ορισμένες από τις κυρώσεις της έναντι στη Ρωσία, για να προσπαθήσει να αγοράσει καύσιμα και λιπάσματα. Ωστόσο, οι αποδόσεις έχουν ήδη διακυβευτεί (θα καλυφθεί στο επόμενο, μην ανησυχείτε).
Ανέφερα ότι γίνονται συζητήσεις μεταξύ Κινέζων ιδιοκτητών εργοστασίων για εντολή της κυβέρνησης ότι πρέπει να μετατρέψουν τα εργοστάσιά τους για να παράγουν πολεμικό υλικό; Όπως είπα στο κομμάτι των εξεγέρσεων παραπάνω, η Κίνα είναι πιθανό να εισβάλει στην Ταϊβάν φέτος και όλα τα δεδομένα σε αυτό το κομμάτι δείχνουν προς τα εκεί, η δε διαρροή ταυτότητας άνω του ενός δισεκατομμυρίου ανθρώπων μόλις το εδραίωσε.
Οι τρέχουσες τάσεις στο κλίμα, ανεξάρτητα από το πού είναι η πηγή τους, τροφοδοτούν τις συζητήσεις για το κλίμα σε πολλές χώρες και όπως κάλυψα νωρίτερα και επιφανειακά στο Twitter, η Οικοτρομοκρατία δεν είναι μόνο λόγια, αλλά ένα πρόβλημα δεκαετιών που αυξάνεται και μπορείτε να αναμένετε μεγαλύτερες, μαζικές πυρκαγιές να αρχίσουν να συμβαίνουν στον πρώτο κόσμο τους επόμενους μήνες, όταν όλα στεγνώσουν, μεταξύ άλλων μορφών αναστάτωσης, καθώς οι ανεξάρτητοι ακτιβιστές δεν πιστεύουν ότι τα πράγματα κινούνται “αρκετά γρήγορα”.
Όλα αυτά για να πούμε ότι βραχυπρόθεσμα δεν θα υπάρξει σταθερότητα, οι πληθωριστικές τάσεις επιμένουν ακόμη και καταστρέφουν τη ζήτηση και οι συνεχείς διασπαστικές τάσεις εγγυώνται ελάχιστη ανάπαυλα για την ομαλή λειτουργία του παγκοσμιοποιημένου μας συστήματος. Εάν ο κόσμος σταματούσε αυτή τη στιγμή και οι κυβερνήσεις αποκτούσαν πλήρη αρμοδιότητα ή έπαυαν να υπάρχουν, τα γεγονότα θα συνέβαιναν σχεδόν με τον ίδιο τρόπο.
Το Μέρος 2ο θα έχει αρκετά σημεία δεδομένων και πηγές, ώστε να κατανοήσετε τις απόψεις μου και τη μερική ανάλυση/πρόβλεψή μου. Συνιστώ ανεπιφύλακτα στους Ευρωπαίους αναγνώστες μου να σκεφτούν σοβαρά να προνοήσουν και να υιοθετήσουν μια “νοοτροπία προετοιμασίας”, με μοναδικό σκοπό να είναι έτοιμοι όταν συμβεί το “αδιανόητο”. Δεν θα υπάρχει αρκετή τροφή για να ταΐσει ολόκληρο τον πλανήτη, ο πληθωρισμός των τροφίμων ΔΕΝ είναι τόσο κακός όσο θα γίνει, τα ενεργειακά δεινά δεν έχουν τελειώσει, είναι μια τεράστια πολιτική διαμάχη μεταξύ διαφορετικών φατριών της ανώτερης κοινωνίας, η Ευρώπη ήδη μεριμνά για δελτία στην ενέργεια και τα καύσιμα σπανίζουν…
Σε μικρότερο βαθμό, το ίδιο ισχύει για τους Αμερικανούς, τους Καναδούς και άλλους, καθώς τα πολύπλοκα συστήματα αρχίζουν αναπόφευκτα να καταλήγουν σε αποτυχία και να γίνονται πιο χαοτικά. Δεν είναι περίεργο που η πολυπλοκότητα ως ακαδημαϊκό πεδίο ξεκίνησε με τη “Θεωρία του Χάους”. Ο πόλεμος της Ουκρανίας δεν θα είναι ο τελευταίος πόλεμος που βλέπουμε και αν ορισμένες χώρες απελπιστούν αρκετά, μπορεί να υποκινήσουν σύγκρουση για πολλούς λόγους, όλοι βασισμένοι σε τίποτα άλλο από την ανθρώπινη συναισθηματική αντίδραση.
Όπως προειδοποίησα νωρίτερα φέτος, έρχεται ένα κοπάδι από “μαύρους κύκνους” [1] και είναι πολύ πιθανό να μας βομβαρδίσουν…
1 Ένας “μαύρος κύκνος” είναι ένα απρόβλεπτο γεγονός που είναι πέρα από αυτό που συνήθως αναμένεται από μια κατάσταση και έχει δυνητικά σοβαρές συνέπειες.
Τα γεγονότα του “μαύρου κύκνου” χαρακτηρίζονται από την εξαιρετική τους σπανιότητα, τον σοβαρό αντίκτυπό τους και την ευρεία επιμονή ότι ήταν προφανή εκ των υστέρων.