Το 2012 ο Γερμανικός Ιατρικός Σύλλογος ζήτησε συγγνώμη για τον ρόλο που έπαιξαν οι γιατροί στις φρικαλεότητες που διέπραξε το 3ο Ράιχ

Οι γιατροί ήταν ιδιαίτερα ενθουσιώδεις υποστηρικτές του ναζιστικού κόμματος...

*του Jonathan Engler*

---

Ένα εξαιρετικά στοχαστικό άρθρο του 2013 από τον ιατρό Arthur Gale σχετικά με την απολογία δημοσιεύτηκε εδώ στο περιοδικό Missouri Medicine και αναπαράγεται παρακάτω.

Ο Χέγκελ (προφανώς) είπε ότι “το μόνο πράγμα που μαθαίνουμε από την ιστορία είναι ότι δεν μαθαίνουμε τίποτα από την ιστορία”.

Στη συνέχεια, έχω επισημάνει τα σημεία αυτής της επαίσχυντης περιόδου, τα οποία νομίζω ότι έχουν ιδιαίτερη σημασία για την εποχή που ζούμε τώρα.

---

Σχεδόν επτά δεκαετίες μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο Γερμανικός Ιατρικός Σύλλογος έχει ζητήσει μια πολύ καθυστερημένη συγγνώμη για τη συμμετοχή του σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τις φρικαλεότητες υπό το ναζιστικό καθεστώς. Σε μια εκπληκτική παραδοχή, η Διακήρυξη αναφέρει ότι οι Γερμανοί γιατροί από όλα τα στρώματα του επαγγέλματος υποστήριξαν με ενθουσιασμό τη ναζιστική ιδεολογία και δεν εξαναγκάστηκαν να υποστηρίξουν τον Χίτλερ.

Η Διακήρυξη της 12ης Μαΐου 2012, η ​​οποία υιοθετήθηκε ομόφωνα από τους αντιπροσώπους του Συνεδρίου των Ιατρών δηλώνει: “Σε αντίθεση με την ευρέως αποδεκτή άποψη, η πρωτοβουλία για τις πιο σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν προήλθε από τις πολιτικές αρχές εκείνης της εποχής, αλλά μάλλον από τους ίδιους τους γιατρούς”… οι Γερμανοί γιατροί “ήταν ένοχοι για πολλές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων”… “Τα εγκλήματα δεν ήταν απλώς πράξεις μεμονωμένων γιατρών, αλλά μάλλον πραγματοποιήθηκαν με την ουσιαστική συμμετοχή κορυφαίων εκπροσώπων του ιατρικού συλλόγου και φορέων ιατρικών ειδικών, καθώς και σημαντικών εκπροσώπων της πανεπιστημιακής ιατρικής και διάσημων εγκαταστάσεων βιοϊατρικής έρευνας”.

Το 2012 σηματοδότησε επίσης την 65η επέτειο από τη Δίκη της Νυρεμβέργης των Γιατρών. Οι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν την περίφημη δίκη στη Νυρεμβέργη της Γερμανίας στο τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, όπου κορυφαίοι Ναζί δικάστηκαν ως εγκληματίες πολέμου. Υπήρξαν και κάποιες επακόλουθες, λιγότερο γνωστές δίκες στη Νυρεμβέργη. Μία από αυτές τις λιγότερο γνωστές δίκες ήταν η δίκη των Γιατρών. Είκοσι γιατροί δικάστηκαν, δεκαέξι καταδικάστηκαν, τέσσερις εκ των οποίων εκτελέστηκαν δια απαγχονισμού.

Τα εγκλήματα που διέπραξαν οι Γερμανοί γιατροί με τον πειραματισμό τους σε ανθρώπους έχουν τεκμηριωθεί επαρκώς. Τα θύματα ήταν κυρίως Εβραίοι, Πολωνοί, Ρώσοι και άλλοι κρατούμενοι. Υπέφεραν φρικτά από τα φρικιαστικά πειράματα και πολλοί πέθαναν.

Μερικά παραδείγματα αυτών των πειραμάτων περιλαμβάνουν την υποβολή των κρατουμένων σε θάλαμο χαμηλής πίεσης για τον προσδιορισμό του μέγιστου υψόμετρου από το οποίο τα πληρώματα κατεστραμμένων αεροσκαφών θα μπορούσαν να πέσουν ασφαλώς με αλεξίπτωτο, τα πειράματα κατάψυξης με χρήση κρατουμένων για την εύρεση αποτελεσματικής θεραπείας για την υποθερμία, άλλα πειράματα που υπέβαλλαν τους κρατούμενους σε φωσγένιο και αέριο μουστάρδας, καθώς και τη μόλυνση κρατουμένων με ελονοσία, τύφο, φυματίωση, τυφοειδή πυρετό, λοιμώδη ηπατίτιδα και άλλες ασθένειες. Ο διαβόητος δρ. Τζόζεφ Μένγκελε πραγματοποίησε πειράματα σε δίδυμα στο Άουσβιτς, για να δοκιμάσει τις φυλετικές του θεωρίες.

Και τελικά οι Γερμανοί γιατροί ηγήθηκαν του προγράμματος ευθανασίας, όπου περισσότεροι από 200.000 Γερμανοί πολίτες οι οποίοι “δεν άξιζαν να ζήσουν”, αυτοί που ήταν ψυχικά άρρωστοι και επίσης άτομα με αναπηρία, θανατώθηκαν και πάνω από 360.000 που ταξινομήθηκαν με “κληρονομική ασθένεια” στειρώθηκαν βίαια.

Η πρωταρχική κληρονομιά της Δίκης της Νυρεμβέργης των γιατρών είναι ο Κώδικας της Νυρεμβέργης, ο οποίος καθιέρωσε κανόνες για τον πειραματισμό σε ανθρώπους. Από τα δέκα σημεία του κώδικα της Νυρεμβέργης, το πρώτο που δηλώνει ότι “η εθελοντική συναίνεση του ανθρώπινου υποκειμένου είναι απολύτως απαραίτητη” είναι το πιο σημαντικό.

Πρέπει να σημειωθεί ότι κατά τη διάρκεια της Δίκης της Νυρεμβέργης των Γιατρών, οι Σύμμαχοι, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, έκαναν επίσης πειράματα σε ανθρώπους χωρίς τη συγκατάθεσή τους. Η υπεράσπιση χρησιμοποίησε αυτό το επιχείρημα κατά τη διάρκεια της δίκης. Ωστόσο, τα αμερικανικά πειράματα δεν θεωρήθηκαν βάναυσα και αυτή η νομική στρατηγική δεν κατάφερε να πείσει τους δικαστές. Σήμερα, ο Κώδικας της Νυρεμβέργης αποτελεί τη βάση όλων των κατευθυντήριων γραμμών για την ανθρώπινη έρευνα σε όλο τον κόσμο. Είναι ιστορικά ταιριαστό το ότι η απολογία του Γερμανικού Ιατρικού Συλλόγου για εγκλήματα που διέπραξαν γιατροί υπό τους Ναζί έλαβε χώρα σε μια συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στη Νυρεμβέργη.

Πηγή

Γεννημένος το 1911, ο Josef Mengele ήταν Γερμανός αξιωματικός των SS και γιατρός στο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς. Πήρε διδακτορικό στην Ανθρωπολογία από το Πανεπιστήμιο του Μονάχου και στην Ιατρική από το Πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης. Έγινε ένας από τους πιο διαβόητους χαρακτήρες που αναδύθηκαν από το Τρίτο Ράιχ στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ως ιατρός των SS που επέβλεπε την επιλογή των θυμάτων του Ολοκαυτώματος, καθορίζοντας ποιος επρόκειτο να σκοτωθεί και ποιος θα γινόταν προσωρινά καταναγκαστικά εργάτης και για την πραγματοποίηση περίεργων και δολοφονικών πειραμάτων σε κρατούμενους. Επιζώντας του πολέμου, μετά από μια περίοδο που έζησε ινκόγκνιτο στη Γερμανία, κατέφυγε στη Νότια Αμερική, όπου απέφυγε τη σύλληψη για το υπόλοιπο της ζωής του, παρότι κυνηγήθηκε ως ναζί εγκληματίας πολέμου. Πνίγηκε το 1979.

Υπάρχει μια άλλη κληρονομιά της Δίκης της Νυρεμβέργης των Γιατρών που δεν είναι θετική. Άφησε άθικτα τα ηγετικά μέλη του γερμανικού ιατρικού επαγγέλματος για τη συμμετοχή τους στις θηριωδίες των Ναζί και τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο Andrew Ivy, ένας από τους δύο Αμερικανούς ιατρικούς συμβούλους στη Δίκη των Γιατρών, πίστευε ότι δεν υπήρχαν περισσότεροι από διακόσιοι εγκληματίες, αν και “πολλές εκατοντάδες άλλοι γνώριζαν τι συνέβαινε”. Αυτό το συμπέρασμα έκανε να φαίνεται ότι υπήρχε ένας μικρός μόνο αριθμός παρεκκλίνοντων Γερμανών γιατρών που διέπραξαν φρικαλεότητες. Επέτρεψε όμως στους υπόλοιπους του γερμανικού ιατρικού επαγγέλματος να αποσιωπήσουν τη συμμετοχή τους στα ναζιστικά εγκλήματα.

Όπως έγραψε ένας μελετητής: “Απουσιάζουν οι ηγέτες του ιατρικού επαγγέλματος του Τρίτου Ράιχ, ιδιαίτερα η ακαδημαϊκή και επιστημονική ελίτ. Αυτή η ελίτ ήταν που νομιμοποίησε την υποτίμηση της ανθρώπινης ζωής και έθεσε το έδαφος για ιατρικά εγκλήματα – εγκλήματα στα οποία κορυφαίοι ακαδημαϊκοί και επιστήμονες ήταν είτε εντολείς, είτε συνεργοί”. Τα χρονικά της πτώσης της γερμανικής ιατρικής είναι γεμάτα με ονόματα διεθνούς φήμης επιστημόνων που διεξήγαγαν ανθρώπινα πειράματα σε ανενημέρωτα άτομα, όχι σε στρατόπεδα θανάτου, αλλά σε σεβαστά πανεπιστήμια. Η γερμανική ακαδημαϊκή και ιατρική κοινότητα όλα αυτά τα χρόνια προσπάθησε να καταστείλει τα συντριπτικά στοιχεία της συμμετοχής των Γερμανών γιατρών στις θηριωδίες των Ναζί και ακόμη και να εκφοβίσει τους ερευνητές.

Το 1933, όταν το χιτλερικό καθεστώς ανέλαβε την εξουσία, το Πρωσικό Ιατρικό Επιμελητήριο δήλωσε “την ετοιμότητά του να θέσει όλες τις δυνάμεις και την εμπειρία του στην υπηρεσία της Κυβέρνησης της Εθνικής Ανάτασης (τους Ναζί), την οποία χαιρετίζει με χαρά και ευγνωμοσύνη… Κανείς από εμάς δεν είναι πιθανό να χύσει ούτε ένα δάκρυ για τη δημοκρατική κυβέρνηση (τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης) που έχει πλέον περάσει στην ιστορία”. Ο Δρ. Alfons Stauber, πρόεδρος του Γερμανικού Ιατρικού Συλλόγου, έγραψε στον Χίτλερ ότι ο Σύλλογος “καλωσορίζει με τη μεγαλύτερη χαρά την αποφασιστικότητα της κυβέρνησης του Ράιχ… με την υπόσχεση να εκπληρώσουμε πιστά το καθήκον μας ως υπηρέτες της υγείας του λαού”. Το ναζιστικό δόγμα ζητούσε από τους γιατρούς να κάνουν στροφή από γιατροί του ατόμου σε γιατροί του έθνους.

Σχεδόν το 50% των μελών του ιατρικού επαγγέλματος έγιναν μέλη του ναζιστικού κόμματος – το υψηλότερο ποσοστό από οποιοδήποτε επάγγελμα. Οι Γερμανοί γιατροί δεν είχαν καμία ηθική ενόχληση σχετικά με την ανάληψη των ιατρείων των Εβραίων συναδέλφων τους που ξαφνικά έχασαν την άδειά τους λόγω των ναζιστικών φυλετικών πολιτικών. Υπολογίζεται ότι το 17% όλων των γιατρών στη Γερμανία και το 40%-50% των γιατρών στο Βερολίνο ήταν Εβραίοι. Η ανάληψη των ιατρείων των Εβραίων γιατρών ήταν ένα τεράστιο οικονομικό όφελος για τους Γερμανούς γιατρούς.

Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, Γερμανοί γιατροί με άμεσους δεσμούς με τους Ναζί εξελέγησαν σε ηγετικές θέσεις στον Παγκόσμιο Ιατρικό Σύλλογο (WMA). Ένας τέτοιος γιατρός, ο Δρ. Ερνστ Φρομμ, μέλος των τρομοκρατικών οργανώσεων SA και SS εξελέγη πρόεδρος του WMA το 1973–74. Ένας άλλος γιατρός, ο Δρ. Hans Joachim Sewering, εκλεγμένος πρόεδρος του WMA, ήταν μέλος του ναζιστικού κόμματος. Η εξέταση νοσοκομειακών αρχείων έδειξε ότι συνδέθηκε με την ευθανασία ενός 14χρονου κοριτσιού. Οι πιέσεις μέσα και έξω από τη Γερμανία τον ανάγκασαν να παραιτηθεί.

Μέχρι τότε το γερμανικό ιατρικό επάγγελμα δεν είχε ποτέ εκφράσει επίσημα μεταμέλεια για τις πράξεις του κατά την εποχή του Χίτλερ.

Πηγή

Ο Μένγκελε χρησιμοποίησε το Άουσβιτς ως ευκαιρία για να συνεχίσει την έρευνά του για την κληρονομικότητα, χρησιμοποιώντας κρατούμενους για πειραματισμό. Ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τα πανομοιότυπα δίδυμα. Τα πειράματα του Μένγκελε περιελάμβαναν επίσης προσπάθειες αλλαγής του χρώματος των ματιών με έγχυση χημικών στα μάτια των παιδιών, διάφορους ακρωτηριασμούς άκρων και άλλες χειρουργικές επεμβάσεις όπως αφαίρεση νεφρού χωρίς αναισθησία.

Πηγή

Οι λέξεις “Arbeit Macht Frei” ήταν πάνω από την κύρια πύλη εισόδου στην πύλη I του Άουσβιτς που σημαίνει, “Η δουλειά σε απελευθερώνει”. Το στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς ήταν ένα δίκτυο στρατοπέδων συγκέντρωσης και εξόντωσης, που χτίστηκε και λειτουργούσε από το Τρίτο Ράιχ σε πολωνικές περιοχές που προσαρτήθηκαν από τη ναζιστική Γερμανία κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Αποτελούνταν από το Άουσβιτς I (το στρατόπεδο βάσης), το Άουσβιτς ΙΙ–Μπίρκεναου (το στρατόπεδο εξόντωσης), το Άουσβιτς III–Monowitz (στρατόπεδο εργασίας για να στελεχωθεί ένα εργοστάσιο) και 45 δορυφορικά στρατόπεδα.

"Αναγνωρίζουμε την ευθύνη για τα ιατρικά εγκλήματα που διαπράχθηκαν υπό το ναζιστικό καθεστώς και θεωρούμε αυτά τα γεγονότα ως προειδοποίηση για το παρόν και το μέλλον..."

“Εμείς αποδίδουμε τα σέβη μας σε όλα τα θύματα, σε όσους ζουν σήμερα και σε όσους έχουν ήδη πεθάνει, καθώς και στους απογόνους τους και ζητάμε τη συγχώρεσή τους”

Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι η συγγνώμη από τον Γερμανικό Ιατρικό Σύλλογο δεν προέρχεται από τους πραγματικούς δράστες των εγκλημάτων και των φρικαλεοτήτων, αλλά από τους απογόνους τους, που δεν είχαν κάποιο ρόλο στη δημιουργία ή την εφαρμογή των ναζιστικών πολιτικών. Κατά την εκτίμησή μου, αυτό καθιστά τη συγγνώμη τους και κατάλληλη και αποδεκτή. Τα σημερινά μέλη του Γερμανικού Ιατρικού Συλλόγου έχουν ενωθεί με γιατρούς σε άλλες δυτικές δημοκρατίες για την υποστήριξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και έχουν καταδικάσει δημόσια τις ενέργειες των προκατόχων τους κατά τη ναζιστική περίοδο.

---

---

Αναφορές

• 1.Livingston Edward H, MD German Medical Group. Apology for Nazi Physicians’ Actions, Warning for Future. JAMA. 2012 Aug 15;308(7) doi: 10.1001/jama.2012.9649. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]

• 2.United States Holocaust Memorial Museum. Holocaust Encyclopedia. The Doctors Trial: The Medical Case of the Subsequent Nuremberg Proceedings; May 11, 2012. [Google Scholar]

• 3.North Carolina Holocaust Education, Research, and Outreach. Jun 12, 2012. [Google Scholar]

• 4.Wikipedia. The Nuremberg Code. [Google Scholar]

• 5.Marrus Michael. The Nuremberg Doctors’ Trial in Historical Context. Bulletin of the History of Medicine. 1999 Spring;73(1) doi: 10.1353/bhm.1999.0037. [DOI] [PubMed] [Google Scholar]

• 6.Seidelman William E. Nuremberg Lamentation: for the forgotten victims of medical science. British Medical Journal. 1996 Dec 7;:313. doi: 10.1136/bmj.313.7070.1463. [DOI] [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]

• 7.Hanauske-Abel Hartmut M. Not A Slippery Slope or Sudden Subversion: German Medicine and National Socialism in 1933. British Medical Journal. 1996 Dec 7;:313. doi: 10.1136/bmj.313.7070.1453. [DOI] [PMC free article] [PubMed] [Google Scholar]