Το αίνιγμα της Μικρής Εποχής των Παγετώνων...
Διερεύνηση των παραγόντων πέρα από το CO2
*του Dr. Matthew Wielicki*
Το κλίμα της Γης είναι ένα συζευγμένο, μη γραμμικό και χαοτικό σύστημα, που επηρεάζεται από ένα πλήθος παραγόντων πέρα από κάθε μία μεμονωμένη μεταβλητή. Ενώ η τρέχουσα άνοδος των παγκόσμιων θερμοκρασιών προκαλεί ανησυχία, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι η ιστορία του κλίματος είναι γεμάτη αλλαγές στη θερμοκρασία της επιφάνειας με μικρή αλλαγή στη συγκέντρωση αερίων του θερμοκηπίου (GHG).
Για παράδειγμα, η Μικρή Εποχή των Παγετώνων (LIA), μια περίοδος περιφερειακής ψύξης μεταξύ του 16ου και του 19ου αιώνα, προσφέρει μια πολύτιμη μελέτη περίπτωσης για την κατανόηση των περιορισμών της απόδοσης των διακυμάνσεων της παγκόσμιας θερμοκρασίας αποκλειστικά στα επίπεδα CO2.
Κατά τη διάρκεια της Μικρής Εποχής των Παγετώνων, η Γη γνώρισε μια σημαντική περίοδο ψύξης, αν και τα επίπεδα CO2 ήταν σχετικά σταθερά. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τη δημοφιλή πεποίθηση ότι το CO2 είναι ο κύριος οδηγός της θερμοκρασίας της επιφάνειας. Διάφοροι παράγοντες συνέβαλαν στην ψύξη κατά τη Μικρή Εποχή των Παγετώνων:
Μειωμένη ηλιακή δραστηριότητα: Κατά τη διάρκεια της LIA υπήρξαν περίοδοι σημαντικά μειωμένης ηλιακής δραστηριότητας, γνωστές ως Spörer Minimum (1460-1550) και Maunder Minimum (1645-1715).
Ηφαιστειακή δραστηριότητα: Μεγάλες ηφαιστειακές εκρήξεις κατά τη διάρκεια της LIA έγχυσαν τεράστιες ποσότητες τέφρας και διοξειδίου του θείου στην ατμόσφαιρα, τα οποία αντανακλούσαν το ηλιακό φως και προκάλεσαν ψύξη. Στην πραγματικότητα, μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature Geoscience διαπίστωσε:
Συμπεραίνουμε ότι το τέλος της Μικρής Εποχής των Παγετώνων σηματοδοτήθηκε από την ανάκαμψη μιας ακολουθίας ηφαιστειακών εκρήξεων, γεγονός που καθιστά δύσκολο τον καθορισμό μιας ενιαίας προβιομηχανικής γραμμής βάσης.
Κυκλοφορία των ωκεανών: Οι αλλαγές στα ωκεάνια ρεύματα κατά τη διάρκεια της LIA ανακατένειμαν τη θερμότητα σε όλο τον κόσμο, οδηγώντας σε περιφερειακή ψύξη. Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Nature Communications διαπίστωσε:
Η μετάβαση της ψύξης στη Μικρή Εποχή των Παγετώνων ήταν η τελευταία αξιοσημείωτη αλλαγή στο κλιματικό σύστημα, πριν από την ανθρωπογενή υπερθέρμανση του πλανήτη. Υποτίθεται ότι οι ανατροφοδοτήσεις θαλάσσιου πάγου προς τους ωκεανούς υπέστησαν μια αρχική ψύξη στη Μικρή Εποχή των Παγετώνων, αποδυναμώνοντας την υποπολική κυκλική κυκλοφορία, ενα σύστημα που έχει προταθεί για να παρουσιάζει διπλή σταθερότητα.
Τροχιακές αλλαγές: Η τροχιά της Γης γύρω από τον Ήλιο δεν είναι τέλειος κύκλος και η κλίση και ο προσανατολισμός της αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου. Αυτές οι παραλλαγές, γνωστές ως κύκλοι Milankovitch, μπορούν να επηρεάσουν την ποσότητα της ηλιακής ακτινοβολίας που φθάνει στην επιφάνεια της Γης, ωστόσο λειτουργούν σε χρονικές κλίμακες που πιθανότατα είχαν μικρή επίδραση στη LIA.
Αυτή η ιστορική περίοδος υποδηλώνει ότι άλλοι παράγοντες, εκτός από τα επίπεδα CO2, μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά το κλίμα της Γης, υπογραμμίζοντας την πολύπλοκη αλληλεπίδραση διαφόρων φυσικών μηχανισμών (πχ. ηλιακή μεταβλητότητα, ηφαιστειακή δραστηριότητα, ωκεάνια ρεύματα, τροχιακή μηχανική) στη ρύθμιση του κλίματος. Ενώ είναι αλήθεια ότι το CO2 είναι ένα GHG που επηρεάζει τη θερμοκρασία της επιφάνειας, η LIA υπογραμμίζει τη σημασία της κατανόησης ευρύτερων κλιματικών δυνάμεων που πιθανόν να λειτουργούν σήμερα.
Κατά τη Μικρή Εποχή των Παγετώνων, οι συγκεντρώσεις CO2 ήταν σημαντικά χαμηλότερες από τα σημερινά επίπεδα και παρουσίασαν μικρή διακύμανση, ωστόσο η Γη γνώρισε σημαντική ψύξη, αμφισβητώντας περαιτέρω την άποψη ότι το CO2 είναι ο πρωταρχικός παράγοντας των μεταβολών της θερμοκρασίας.
Η LIA επηρέασε κυρίως την περιοχή του Βόρειου Ατλαντικού, που χαρακτηρίζεται από ψυχρότερους χειμώνες, μικρότερες περιόδους ανάπτυξης και αυξημένη δραστηριότητα παγετώνων. Ενώ το βόρειο ημισφαίριο γνώρισε μια σημαντική τάση ψύξης, δεν ήταν ομοιόμορφη σε όλη την υδρόγειο. Αυτή η περιφερειακή ανισότητα υπογραμμίζει την πολυπλοκότητα της δυναμικής του κλίματος, όπου παράγοντες όπως η κυκλοφορία των ωκεανών και η ηφαιστειακή δραστηριότητα μπορούν να δημιουργήσουν τοπικά φαινόμενα και να υπογραμμίσουν περαιτέρω τον παραλογισμό μιας παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας.
Επιπλέον, οι χαμηλές θερμοκρασίες αποτελούν ιστορικά μεγαλύτερη απειλή για την κοινωνία από τις υψηλότερες. Το κρύο και ο παγετός μπορούν να βλάψουν τις καλλιέργειες, οδηγώντας σε μειωμένη παραγωγή τροφίμων και λιμό. Αντίθετα, οι υψηλότερες θερμοκρασίες μπορούν να παρατείνουν τις καλλιεργητικές περιόδους και να αυξήσουν την αγροτική παραγωγικότητα.
Ο κρύος καιρός σχετίζεται με αυξημένη θνησιμότητα λόγω υποθερμίας, αναπνευστικών παθήσεων και καρδιαγγειακών προβλημάτων. Ενώ οι καύσωνες μπορεί επίσης να είναι επικίνδυνοι, είναι λιγότερο συχνοί και έχουν μικρότερο αντίκτυπο στη συνολική θνησιμότητα. Μάλιστα, μια μελέτη που δημοσιεύτηκε από το περιοδικό The Lancet κατέληξε στο συμπέρασμα:
Από το 2000–03 έως το 2016–2019, η παγκόσμια αναλογία υπερβαλλόντων θανάτων που σχετίζεται με το ψύχος άλλαξε κατά −0,51 ποσοστιαίες μονάδες (95% eCI −0,61 σε −0,42) και η παγκόσμια αναλογία υπερβαλλόντων θανάτων που σχετίζεται με τη ζέστη αυξήθηκε κατά 0,21 ποσοστιαίες μονάδες (0,13–0,31), πράγμα που οδηγεί σε καθαρή μείωση του συνολικού δείκτη.
Πηγή: https://www.thelancet.com/journals/lanplh/article/PIIS2542-5196(21)00081-4/fulltext
Ο κρύος καιρός απαιτεί περισσότερη ενέργεια για θέρμανση, γεγονός που μπορεί να καταπονήσει τα ενεργειακά δίκτυα και να αυξήσει το κόστος και οι χαμηλές θερμοκρασίες μπορούν να προκαλέσουν ζημιά στις υποδομές μέσω παγετού, σχηματισμού πάγου και διαστολής του παγωμένου νερού σε ρωγμές. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε δαπανηρές επισκευές και διακοπές στα δίκτυα μεταφοράς και επικοινωνίας.
Συνοπτικά, η Μικρή Εποχή των Παγετώνων (LIA) υπογραμμίζει την πολυπλοκότητα του κλιματικού συστήματος της Γης, το οποίο επηρεάζεται από μια μυριάδα παραγόντων πέρα από τα επίπεδα CO2. Αυτή η περίοδος σημαντικής ψύξης συνέβη παρά τις σχετικά σταθερές συγκεντρώσεις CO2, αμφισβητώντας την ιδέα ότι το CO2 είναι ο κύριος καθοριστικός παράγοντας της θερμοκρασίας της επιφάνειας.
Παράγοντες όπως η μειωμένη ηλιακή δραστηριότητα, οι ηφαιστειακές εκρήξεις, οι αλλαγές στην ωκεάνια κυκλοφορία και πιθανώς ακόμη και οι τροχιακές αλλαγές έπαιξαν ρόλο στη δυναμική του κλίματος της LIA. Αυτές οι ιστορικές γνώσεις τονίζουν τη σημασία της εξέτασης μιας σειράς φυσικών μηχανισμών στην κατανόησή μας για την κλιματική αλλαγή. Σήμερα, καθώς παρατηρούμε την άνοδο της παγκόσμιας θερμοκρασίας, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η κλιματική αλλαγή είναι ένα πολύπλευρο ζήτημα.
Τα διδάγματα από τη LIA δείχνουν ότι ενώ το CO2 παίζει σημαντικό ρόλο, το κλίμα της Γης διαμορφώνεται από διάφορους αλληλεπιδρώντες παράγοντες. Η αναγνώριση αυτής της πολυπλοκότητας είναι το κλειδί για την πλήρη κατανόηση των προκλήσεων και των επιπτώσεων της τρέχουσας και μελλοντικής κλιματικής αλλαγής.
